အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး ေၾကညာစာတမ္း
၁၉၄၈ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ (၁၀)ရက္တြင္ ကမၻာ့ကုလသမဂၢအဖြဲ႕ညီလာခံအစည္းအေ၀းက လူ႔အ ခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္းႀကီးကို အတည္ျပဳေၾကညာလိုက္ရာ ထိုေၾကညာစမ္းတမ္းႀကီး၏စာသားသည္ ေနာက္စာမ်က္ႏွာမ်ားတြင္ အျပည့္အစံုပါရွိသည္။ ဤကဲ့သို႔ ရာဇ၀င္တြင္မည့္ေၾကညာခ်က္ကိုျပဳလုပ္ၿပီး ေနာက္ ဤညီလာခံအစည္းအေ၀းႀကီးက ကမၻာ့ကုလသမဂၢအဖြဲ႕၀င္ႏိုင္ငံအားလံုးအား ထုိေၾကညာစာတမ္း ႀကီး၏စာသားကို အမ်ားျပည္သူတို႔ၾကားသိေစရန္ ေၾကညာပါမည့္အေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း၊ ထို႔ျပင္ ႏိုင္ငံမ်ား၊ သို႔တည္းမဟုတ္ နယ္ေျမမ်ား၏ ႏိုင္ငံေရးအဆင့္အတန္းကိုလိုက္၍ ခြဲျခားျခင္းမျပဳပဲ အဓိက အားျဖင့္ စာသင္ေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ အျခားပညာေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားတြင္ ထိုေၾကညာစာတမ္းႀကီးကုိ ျဖန္႔ခ်ိ ေ၀ငွေစရန္၊ ျမင္သာေအာင္ျပထားရန္ ဖတ္ၾကားေစရန္ႏွင့္ အဓိပၸါယ္ရွင္းလင္းခ်က္မ်ား ေဖာ္ျပေစရန္ ေဆာင္ရြက္ေစရမည့္အေၾကာင္းကိုလည္း ဆင့္ဆိုၫႊန္ၾကားလိုက္သည္။
စကားခ်ီး.....
လူခပ္သိမ္းတို႔၏ မ်ဳိး႐ိုးဂုဏ္သိကၡာႏွင့္တကြ လူတိုင္းအညီအမွ်ခံစားခြင့္ရွိသည့္ အခြင့္အေရးမ်ား ကို အသိအမွတ္ျပဳျခင္းသည္ လူခပ္သိမ္း၏လြတ္လပ္မႈ၊ တရားမွ်တမႈ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈတို႔၏ အေျခခံအုတ္ျမစ္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊
လူ႔အခြင့္အေရးမ်ားကို အေရးမထား မထီေလးစားျပဳျခင္းသည္ လူခပ္သိမ္း၏အက်င့္သိကၡာကို ခ်ဳိးေဖာက္ဖ်က္ဆီးတတ္သည့္ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္ေသာ အျပဳအမူကို ျဖစ္ေပၚေစခဲ့ေသာေၾကာင့္လည္ ေကာင္း၊ လြတ္လပ္စြာဖြင့္ဟေျပာဆိုႏိုင္မႈ၊ လြတ္လပ္စြာသက္၀င္ယံုၾကည္ႏုိင္မႈ၊ ေၾကာက္ရြံ႕ျခင္း၊ ခ်ဳိ႕ငဲ့ျခင္း တို႔မွကင္းလြတ္စြာ အသက္ေမြးႏိုင္မႈတို႔ကို ခံစားရယူႏိုင္ေစမည့္ ေလာကတစ္ခုေပၚေပါက္လာရန္အေရး ကို လူခပ္သိမ္းတို႔က မိမိတို႔၏အထက္သန္ဆံုး လိုလားခ်က္ဆႏၵႀကီးအျဖစ္ျဖင့္ ေ
လူခပ္သိမ္းတို႔သည္ တရားလက္လြတ္ႏွိပ္စက္ကလူျပဳမႈ၊ အုပ္စိုးမႈႏွင့္ ဖိစီးညႇင္းပန္းမႈတို႔ကို ေနာက္ ဆံုးမလႊဲသာမေရွာင္သာ လက္နက္စြဲကိုင္ကာေတာ္လွန္ျခင္း၊ ပုန္ကန္ျခင္းမျပဳေစရန္၊ လူ႔အခြင့္မ်ားကို ဥပ ေဒျဖင့္ ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ေပးရမည္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊
ႏိုင္ငံအခ်င္းခ်င္း ခ်စ္ခင္ရင္းႏွီးစြာ ဆက္ဆံေရးကိုပိုမိုတိုးတက္ေစရန္ ၾကံေဆာင္ရမည္ျဖစ္ေသာ ေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊ ကမၻာ့ကုလသမဂၢအဖြဲ႕၀င္တုိ႔သည္ မူလလူ႔အခြင့္အေရးမ်ားကိုလည္းေကာင္း၊ လူ ၏ဂုဏ္သိကၡာကိုလည္းေကာင္း၊ ေယာက်္ား မိန္းမတို႔၏ တူညီသည့္အခြင့္အေရးမ်ားကိုလည္းေကာင္း၊ ေလးစားယံုၾကည္ပါသည္ဟု ကုလသမဂၢတြင္ ထပ္မံ၍အတည္ျပဳၿပီးသည့္အျပင္ လူမႈဘ၀ႀကီးပြားတိုးတက္ ေရးႏွင့္ ပိုမိုလြတ္လပ္ေကာင္းမြန္ေသာ လူ႔ေနမႈဘ၀ အဆင့္အဆန္းကိုျမႇင့္တင္ရန္ သႏၷိဌာန္ခ်ၿပီး ျဖစ္ ေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊
ကမၻာ့ကုလသမဂၢအဖြဲ႕၀င္ႏိုင္ငံတို႔သည္ ကုလသမဂၢအဖြဲ႕ႏွင့္ပူေပါင္း၍ လူ႔အခြင့္အေရးမ်ားကို လည္းေကာင္း၊ အေျခခံလြတ္လပ္ခြင့္ အခြင့္အေရးမ်ားကိုလည္းေကာင္း၊ ကမၻာ့တ၀ွမ္းလံုးတြင္ ႐ိုေသ ေလးစားက်င့္သံုး ေစာင့္စည္းၾကျခင္းကို အားေပးမည္ဟု ကတိျပဳၿပီးျဖစ္ေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊
ထို႔ေၾကာင့္ အေထြေထြညီလာခံႀကီးမွ
အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလူ႔အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္းကို လူတိုင္း၊ အဖဲြ႕အစည္းတိုင္းသည္ အစဥ္ ႏွလံုးသြင္းလ်က္ ကမၻာတ၀ွမ္းလံုးတြင္ အဆိုပါအခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားကို ႐ိုေသေလးစားၾက ေစရန္ ဆံုးမသြန္သင္ျခင္းျဖင့္ အားထုတ္ၾကရမည္ဟုလည္းေကာင္း၊ ကုလသမဂၢအဖြဲ႕၀င္ႏုိင္ငံမ်ားႏွင့္ ထို ႏိုင္ငံတို႔၏အာဏာပိုင္အတြင္းရွိ နယ္ပယ္ဆိုင္ရာ တိုင္းသူျပည္သားမ်ားအား အဆိုပါအခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ထိေရာက္စြာ သိမွတ္က်င့္သံုး ေစာင့္စည္းၾကေစရန္၊ ျပည္တြင္း ျပည္ပဆိုင္ရာ တိုးတက္ေသာေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားျဖင့္ အားထုတ္ၾကရမည္ဟုလည္းေကာင္း ရည္ရြယ္ၿပီး လွ်င္ လူ႔အခြင့္အေရးမ်ားဆိုင္ရာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ေၾကညာစာတမ္းကို ႏိုင္ငံခပ္သိမ္း၊ လူခပ္သိမ္းတို႔ တေျပးညီစြာ ေဆာင္ရြက္ၾကစိမ့္ေသာငွာ ယခုထုတ္ျပန္ ေၾကညာလိုက္သည္။
အပိုဒ္ ၁
လူတိုင္းသည္ တူညီလြတ္လပ္ေသာဂုဏ္သိကၡာျဖင့္လည္းေကာင္း၊ တူညီလြတ္လပ္ေသာအခြင့္အေရးမ်ား ျဖင့္လည္းေကာင္း ေမြးဖြားလာသူမ်ားျဖစ္သည္။ ထိုသူတို႔၌ ပုိင္းျခားေ၀ဖန္တတ္ေသာဥာဏ္ႏွင့္ က်င့္၀တ္ သိတတ္ေသာ စိတ္တို႔ရွိၾက၍ ထုိသူတို႔သည္ အခ်င္းခ်င္းေမတၱာထား၍ ဆက္ဆံက်င့္သံုးသင့္သည္။
အပိုဒ္ ၂
လူတိုင္းသည္ လူ႔အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္းတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ အခြင့္အေရးအားလံုး၊ လြတ္လပ္ခြင့္ အားလံုးတို႔ကို ပိုင္ဆိုင္ခံစားခြင့္ရွိသည္။ လူမ်ဳိးႏြယ္အားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ အသားအေရာင္အားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ က်ား၊ မ သဘာ၀အားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ဘာသာစကားအားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ကိုကြယ္သည့္ ဘာသာအားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ႏိုင္ငံ ေရးယူဆခ်က္ သို႔တည္းမဟုတ္ အျခားယူဆခ်က္အားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ႏိုင္ငံႏွင့္ဆိုင္ေသာ သို႔တည္းမဟုတ္ လူ ေနမႈအဆင့္အတန္းႏွင့္ဆိုင္ေသာ ဇစ္ျမစ္အားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ပစၥည္းဥစၥာဂုဏ္အားျဖင့္ျဖစေစ၊ အျခားအဆင့္ အတန္းအားျဖင့္ျဖစ္ေစ ခြဲျခားျခင္းမရွိေစရ။
ထို႔ျပင္ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ေနထိုင္ရာ ႏိုင္ငံ၏ သို႔တည္းမဟုတ္ နယ္ေျမေဒသ၏ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာျဖစ္ ေစ၊ စီရင္ပိုင္ခြင့္ဆိုင္ရာျဖစ္ေစ၊ တိုင္းျပည္အခ်င္းခ်င္းဆိုင္ရာျဖစ္ေစ၊ အဆင့္အတန္းတစ္ခုခုကို အေျချပဳ ၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေဒသနယ္ေျမတစ္ခုသည္ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပိုင္ လြတ္လပ္သည့္နယ္ေျမ သို႔ တည္းမဟုတ္ ကုလသမဂၢမွထိန္းသိမ္ေစာင့္ေရွာက္ထားရသည့္နယ္ေျမ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ ခြင့္အာဏာတို႔ကို တစိတ္တေဒသေလာက္သာရရွိသည့္နယ္ေျမ စသည္ျဖင့္ ယင္းသို႔ေသာ နယ္ေျမမ်ား ျဖစ္သည္၊ မျဖစ္သည္ဟူေသာအေၾကာင္းကို အေထာက္အထားျပဳ၍ေသာ္လည္းေကာင္း ခြဲျခားျခင္းလံုး၀ မရွိေစရ။
အပိုဒ္ ၃
လူတိုင္း၌ အသက္ရွင္ရန္ လြတ္လပ္မႈခြင့္ႏွင့္ လံုၿခံဳစိတ္ခ်ခြင့္ရွိသည္။
အပိုဒ္ ၄
မည္သူ႔ကိုမွ် ေက်းကြၽန္အျဖစ္ သို႔တည္းမဟုတ္ အေစအပါးအျဖစ္ ႏိုင္ထက္စီးနင္းခိုင္းေစျခင္း မျပဳရ၊ လူ ကို ကြၽန္သဖြယ္ အဓမၼခုိင္းေစျခင္း၊ အေရာင္းအ၀ယ္ျပဳျခင္းႏွင့္ ထိုသေဘာသက္ေရာက္ေသာ လုပ္ငန္းဟူ သမွ်ကို ပိတ္ပင္တားျမစ္ရမည္။
အပိုဒ္ ၅
မည္သူ႔ကိုမွ် ညႇင္းပန္းႏွိပ္စက္ျခင္း သို႔တည္းမဟုတ္ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္စြာ လူမဆန္စြာ ဂုဏ္ငယ္ေစ ေသာ ဆက္ဆံမႈမျပဳရ။ သို႔တည္းမဟုတ္ အျပစ္ဒဏ္ေပးျခင္းမျပဳရ။
အပိုဒ္ ၆
လူတိုင္းတြင္ ဥပေဒအရာ၌ လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးအျဖစ္ျဖင့္ အရာခပ္သိမ္းတြင္ အသိအမွတ္ျပဳျခင္းကို ခံယူပိုင္ ခြင့္ရွိသည္။
အပိုဒ္ ၇
လူအားလံုးတို႔သည္ ဥပေဒအရာ၌တူညီၾကသည့္အျပင္၊ ဥပေဒ၏အကာအကြယ္ကို ျခားနားျခင္းမခံရေစ ပဲ တူညီစြာ ခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ ဤေၾကညာစာတမ္းပါ သေဘာတရားမ်ားကိုဖီဆန္၍ ခြဲျခားျခင္းမွလည္း ေကာင္း၊ ထိုသို႔ခြဲျခားျခင္းကို လႈံ႕ေဆာ္ျခင္းမွလည္းေကာင္း ကင္းလြတ္ေစရန္ အကာအကြယ္ကို တူညီစြာခံ စားပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
အပိုဒ္ ၈
ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကေသာ္လည္းေကာင္၊ အျခားဥပေဒကေသာ္လည္းေကာင္း လူတိုင္းအတြက္ေပး ထားသည့္ အေျခခံအခြင့္အေရးမ်ားသည္ ခ်ဳိးေဖာက္ခံခဲ့ရလွ်င္ ထုိသို႔ခ်ဳိးေဖာက္ဖ်က္ဆီးေသာျပဳလုပ္မႈ ေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚလာေသာ နစ္နာခ်က္အတြက္ ထိူသူသည္ ႏိုိင္ငံဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္တရား႐ံုးတြင္ ထိ ေရာက္စြာ သက္သာခြင့္ရႏိုင္ေစရမည္။
အပိုဒ္ ၉
မည္သူမွ် ဥပေဒအရမဟုတ္ေသာ ဖမ္းဆီးျခင္းကိုျဖစ္ေစ၊ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ျခင္းကိုျဖစ္ေစ၊ ျပည္ႏွင္ျခင္းကိုျဖစ္ ေစ မခံေစရ။
အပိုဒ္ ၁၀
အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ တာ၀န္၀တၱရားမ်ားကို အဆံုးအျဖတ္ခံရာတြင္လည္းေကာင္း၊ ျပစ္မႈေၾကာင့္ တရားစြဲ ဆိုစီရင္ဆံုးျဖတ္ခံရာတြင္လည္းေကာင္း၊ လူတိုင္းသည္ လြတ္လပ္၍ ဘက္မလိုက္ေသာ တရား႐ံုးေတာ္၏ လူအမ်ားေရွ႕ေမွာက္တြင္ မွ်တစြာၾကားနာစစ္ေဆးျခင္းကို တူညီစြာခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
အပိုဒ္ ၁၁
(၁) လူအမ်ားေရွ႕ေမွာက္၌ ဥပေဒအတိုင္းစစ္ေဆး၍ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သည္ဟု ထင္ရွားစီရင္ျခင္းခံရ သည့္အခ်ိန္အထိ ျပစ္မႈႏွင့္တရားစြဲဆိုျခင္းခံရသူတိုင္းသည္ အျပစ္မဲ့သူဟူ၍ယူဆျခင္းခံထိုက္သည့္ အခြင့္ အေရးရွိသည္။ ထိုအမႈကိုၾကားနာစစ္ေဆးရာ၀ယ္ စြပ္စြဲခံရသည့္ ျပစ္မႈအတြက္ ခုခံေခ်ပႏိုင္ရန္ လိုအပ္ ေသာအခြင့္အေရးမ်ားကို ထိုသူအားေပးၿပီးျဖစ္ေစရမည္။
(၂) လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္အား ႏိုင္ငံဥပေဒအရျဖစ္ေစ၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာဥပေဒအရျဖစ္ေစ၊ ျပစ္မႈ မေျမာက္ေသာလုပ္ရပ္ သို႔မဟုတ္ ပ်က္ကြက္မႈအရ ဆြဲဆိုအျပစ္ေပးျခင္းမျပဳရ။ ထို႔အျပင္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ စဥ္အခါက ထုိက္သင့္ေစႏိုင္ေသာအျပစ္ဒဏ္ထက္ပိုမိုႀကီးမားေသာ အျပစ္ဒဏ္ကို ထုိက္သင့္ျခင္းမရွိေစ ရ။
အပိုဒ္ ၁၂
မည္သူမွ် မိမိသေဘာအတိုင္း ေအးခ်မ္းလြတ္လပ္စြာေနထိုင္ျခင္းကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ မိမိ၏မိသားစုကို ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မိမိ၏ေနအိမ္အသိုက္အ၀န္းကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ စာေပးစာယူကိုေသာ္လည္း ေကာင္း၊ ဥပေဒအရမဟုတ္ေသာ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္း မခံေစရ။ ထို႔ျပင္ မိမိ၏ဂုဏ္သိကၡာကိုလည္း အထက္ပါအတိုင္း ပုတ္ခတ္ျခင္းမခံေစရ။ လူတိုင္းတြင္ ထိုသို႔၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္းမွေသာ္လည္း ေကာင္း၊ ပုတ္ခတ္ျခင္းမွေသာ္လည္းေကာင္း ဥပေဒအရ ကာကြယ္ပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
အပိုဒ္ ၁၃
(၁) လူတိုင္းတြင္ မိမိႏိုင္ငံနယ္နိမိတ္အတြင္း၍ လြတ္လပ္စြာသြားလာေရႊ႕ေျပင္းႏိုင္ခြင့္၊ ေနထိုင္ခြင့္ရွိ သည္။
(၂) လူတိုင္းတြင္ မိမိေနထိုင္ရာတိုင္းျပည္မွလည္းေကာင္း၊ အျခားတိုင္းျပည္မွလည္းေကာင္း ထြက္ခြာ သြားပိုင္ခြင့္ရွိသည့္အျပင္ မိမိတိုင္းျပည္သို႔ျပန္လာပိုင္ခြင့္လည္းရွိသည္။
အပိုဒ္ ၁၄
(၁) လူတိုင္းညႇင္းပန္းႏွိပ္စက္ခံေနရျခင္းမွလြတ္ကင္းရန္ အျခားတိုင္းျပည္မ်ား၌ ေအးခ်မ္းစြာခိုလံႈေန ႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။
(၂) ႏိုင္ငံေရးႏွင့္မပတ္သက္သည့္ ျပစ္မႈမ်ားမွေသာ္လည္းေကာင္း၊ ကုလသမဂၢ၏ရည္ရြယ္ခ်က္ႏွင့္ သ ေဘာတရားမူမ်ားကိုဖီဆန္ေသာ အမႈမ်ားမွေသာ္လည္းေကာင္း၊ အမွန္ေပၚေပါက္လာေသာျပစ္မႈေၾကာင့္ တရားစြဲဆိုျခင္းခံရသည့္ အမႈအခင္းမ်ားတြင္ အထက္ပါအခြင့္အေရးကို အသံုးမျပဳႏိုင္ေစရ။
အပိုဒ္ ၁၅
(၁) လူတိုင္းသည္ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ ခံယူခြင့္ရွိသည္။
(၂) ဥပေဒအရမဟုတ္လွ်င္ မည္သူုမွ် မိမိ၏ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ို စြန္႔လႊတ္ျခင္းမခံေစရ။ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ ေျပာင္းလဲႏိုင္ေသာ အခြင့္အေရးကိုလည္း ျငင္းပယ္ျခင္းမခံေစရ။
အပိုဒ္ ၁၆
(၁) အရြယ္ေရာက္ၿပီးေသာ ေယာက်္ားႏွင့္မိန္းမတို႔တြင္ လူမ်ဳိးကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ ကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ကိုးကြယ္သည့္ဘာသာကိုေသာ္လည္းေကာင္း အေၾကာင္းျပဳ၍ ကန္႔သတ္ျခင္းမရွိ ဘဲ ထိမ္ျမားႏိုင္ခြင့္ႏွင့္ မိသားစုထူေထာင္ခြင့္ရွိသည္။ အဆိုပါေယာက်္ားႏွင့္မိန္းမတို႔သည္ လင္မယားအ ျဖစ္ေပါင္းသင္းေနစဥ္အခ်ိန္အတြင္း၍ေသာလည္းေကာင္း၊ အိမ္ေထာင္ကုိဖ်က္သိမ္း၍ ကြာရွင္းၾကသည့္ အခါ၌ေသာ္လည္းေကာင္း၊ လက္ထပ္ေပါင္းသင္းအိမ္ေထာင္ျပဳျခင္းႏွင့္စပ္လ်ဥ္းေသာ တူညီသည့္အခြင့္အ ေရးမ်ားကို ရရွိထိုက္သည္။
(၂) သတို႔သားႏွင့္သတို႔သမီး ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္၏ လြတ္လပ္ေသာသေဘာဆႏၵရွိမွသာလွ်င္ လက္ထပ္ ထိမ္းျမားျခင္းကိုျပဳရမည္။
(၃) မိသားစုတစ္ခုသည္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း၏ သဘာ၀က်ေသာ အေျခခံအဖြဲ႕တစ္ရပ္ျဖစ္သည္။ ထိုမိ သားစုသည္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းႏွင့္ အစိုးရတို႔၏ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းကို ခံယူခြင့္ရွိသည္။
အပိုဒ္ ၁၇
လူတိုင္းတြင္ မိမိတစ္ဦးခ်င္းေသာ္လည္းေကာင္း၊ အျခားသူမ်ားႏွင့္ဖက္စပ္၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ပစၥည္း ဥစၥာတို႔ကိုပိုင္ဆိုင္ရန္ အခြင့္အေရးရွိရမည္။ ဥပေဒအရမဟုတ္လွ်င္ မည္သူမွ် မိမိ၏ပစၥည္းဥစၥာပိုင္ဆိုင္ ခြင့္ကို စြန္႔လႊတ္ျခင္းမခံေစရ။
အပိုဒ္ ၁၈
လူတိုင္းတြင္ လြတ္လပ္စြာေတြးေခၚႀကံဆႏိုင္ခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ ခံယူရပ္တည္ႏိုင္ခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာသက္ ၀င္ကိုးကြယ္ႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။ အဆိုပါအခြင့္အေရးမ်ား၌ မိမိကိုးကြယ္သည့္ဘာသာကို သို႔တည္းမဟုတ္ သက္၀င္ယုံၾကည္ခ်က္ကို လြတ္လပ္စြာေျပာင္းလဲႏိုင္ခြင့္ပါ၀င္သည့္အျပင္ မိမိတစ္ေယာက္ခ်င္းျဖစ္ေစ၊ အ ျခားသူမ်ားႏွင့္စုေပါင္း၍ျဖစ္ေစ၊ ျပည္သူအမ်ားေရွ႕ေမွာက္တြင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေရွ႕ေမွာက္တြင္မဟုတ္ ဘဲေသာ္လည္းေကာင္း၊ မိမိကိုးကြယ္ေသာဘာသာကို သို႔တည္းမဟုတ္ သက္၀င္ယံုၾကည္ခ်က္ကို လြတ္ လပ္စြာသင္ျပႏိုင္ခြင့္၊ ၀တ္ျပဳကိုးကြယ္ႏိုင္ခြင့္ႏွင့္ ေဆာက္တည္ႏိုင္ခြင့္တို႔လည္း ပါ၀င္သည္။
အပိုဒ္ ၁၉
လူတိုင္းသည္ လြတ္လပ္စြာထင္ျမင္ယူဆႏိုင္ခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာဖြင့္ဟေျပာျပႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။ အဆိုပါအ ခြင့္အေရးမ်ား၌ အေႏွာက္အယွက္မရွိဘဲ လြတ္လပ္စြာထင္ျမင္ယူဆႏိုင္ခြင့္ ပါ၀င္သည့္အျပင္၊ ႏိုင္ငံနယ္ နိမိတ္မ်ားကိုေထာက္ထားရန္မလိုဘဲ သတင္းအေၾကာင္းအရာႏွင့္သေဘာတရားမ်ားကို တနည္းနည္းျဖင့္ လြတ္လပ္စြာရွာယူဆည္းပူးႏိုင္ခြင့္၊ လက္ခံႏိုင္ခြင့္ႏွင့္ ေ၀ငွျဖန္႔ခ်ိခြင့္တို႔လည္း ပါ၀င္သည္။
အပိုဒ္ ၂၀
(၁) လူတိုင္းတြင္ လြတ္လပ္ေအးခ်မ္းစြာစုေ၀းႏိုင္ခြင့္ႏွင့္ ဖြဲ႕စည္းႏိုင္ခြင့္တို႔ရွိသည္။
(၂) မည္သူ႔ကိုမွ် အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုသို႔၀င္ေစရန္ အတင္းအက်ပမျပဳရ။
အပိုဒ္ ၂၁
(၁) လူတိုင္းတြင္ မိမိႏိုင္ငံ၏အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၌ကုိယ္တိုင္ျဖစ္ေစ၊ လြတ္လပ္စြာေရြးခ်ယ္လိုက္သည့္ကိုယ္စား လွယ္မ်ားမွတစ္ဆင့္ျဖစ္ေစ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။
(၂) လူတိုင္းတြင္ မိမိႏိုင္ငံရွိ ျပည္သူ႔၀န္ထမ္းအဖြဲ႕၌၀င္ေရာက္ႏိုင္ရန္ တူညီသည့္အခြင့္အေရးရွိသည္။
(၃) ျပည္သူျပည္သားတို႔၏ဆႏၵသည္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ၏ အေျခခံျဖစ္ရမည္။ အဆိုပါဆႏၵကို အ ခ်ိန္ကာလပိုင္းျခားလ်က္ စစ္မွန္ေသာေရြးေကာက္ပြဲမ်ားျဖင့္ ထင္ရွားေစရမည္။ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ လည္း လူတိုင္းအညီအမွ် ဆႏၵမဲေပးပိုင္ခြင့္ရွိရမည့္အျပင္၊ ထိုေရြးေကာက္ပြဲမ်ားကို လွ်ဳိ႕၀ွက္မဲေပးစနစ္ျဖင့္ ျဖစ္ေစ၊ အလားတူလြတ္လပ္ေသာ မဲေပးစနစ္ျဖင့္ျဖစ္ေစ က်င္းပရမည္။
အပိုဒ္ ၂၂
လူတိုင္းတြင္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ အဖြဲ႕၀င္တစ္ဦးအေနႏွင့္ လူမႈေရးလံုၿခံဳခြင့္ရယူပိုင္ခြင့္ရွိသည့္အျပင္ ႏိုင္ငံ ေရးႀကိဳးပမ္းမႈျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ႏိုင္ငံတကာပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ႏိုင္ငံအသီးသီး၏ဖြဲ႕စည္းပံုႏွင့္ လည္းေကာင္း၊ သယံဇာတအင္အားႏွင့္လည္းေကာင္း ထိုသူ၏ ဂုဏ္သိကၡႏွင့္စ႐ိုက္လကၡဏာ လြတ္လပ္ စြာတိုးတက္ျမင့္မားေရးအတြက္ မရွိမျဖစ္လိုအပ္ေသာ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရးႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ အခြင့္အေရး မ်ားကို သံုးစြဲပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
အပိုဒ္ ၂၃
(၁) လူတိုင္းတြင္ အလုပ္လုပ္ရန္လည္းေကာင္း၊ မိမိႏွစ္သက္ရာ အသက္ေမြးမႈအလုပ္အကိုင္ကို လြတ္ လပ္စြာေရြးခ်ယ္ရန္လည္းေကာင္း၊ တရားမွ်တ၍ လုပ္ေပ်ာ္ေသာအလုပ္ခြင္၏ အေျခအေနကိုရရွိရန္လည္း ေကာင္း၊ အလုပ္လက္မဲ့ျဖစ္ရျခင္းမွ အကာအကြယ္ရရွိရန္လည္းေကာင္း အခြင့္အေရးရွိသည္။
(၂) လူတိုင္းတြင္ ခြဲျခားျခင္းမခံရေစဘဲ တူညီေသာအလုပ္အတြက္ တူညီေသာအခေၾကးေငြ ရႏိုင္ခြင့္ ရွိသည္။
(၃) အလုပ္လုပ္ကိုင္သည့္လူတိုင္းတြင္ မိမိႏွင့္ မိမိ၏မိသားစုအတြက္ လူ႕ဂုဏ္သိကၡာႏွင့္ညီေအာင္ ေန ထိုင္စားေသာက္ႏိုင္ရန္ စိတ္ခ်ေလာက္သည့္အျပင္ တရားမွ်တ၍ လုပ္ေပ်ာ္သည့္ လစာေၾကးေငြ ရပိုင္ခြင့္ ရွိသည္။ လိုအပ္ခဲ့လွ်င္ အျခားနည္းလမ္းမ်ားမွလူမႈေရးအေထာက္အပံ့ကိုလည္း ထပ္မံ၍ ရႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။
(၄) လူတိုင္းအတြက္ မိမိအက်ဳိးခံစားခြင့္ကိုကာကြယ္ရန္ အလုပ္သမားအစည္းအ႐ံုးမ်ားဖြဲ႕စည္းခြင့္၊ ပါ ၀င္ေဆာင္ရြက္ခြင့္ ရွိသည္။
အပိုဒ္ ၂၄
လူတိုင္းတြင္ သင့္ျမတ္ေလ်ာ္ကန္စြာ ကန္႔သတ္ထားသည့္ အလုပ္လုပ္ခ်ိန္အျပင္ လစာႏွင့္တကြ အခါအား ေလ်ာ္စြာ သတ္မွတ္ထားသည့္ အလုပ္အားလပ္ရက္မ်ားပါ၀င္သည့္ အနားယူခြင့္ႏွင့္ အားလပ္ခြင့္ကို ခံစား ပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
အပိုဒ္ ၂၅
(၁) လူတိုင္းတြင္ မိမိႏွင့္တကြ မိမိ၏မိသားစု က်န္းမာေရးႏွင့္တကြ ကိုယ္စိတ္ႏွစ္ျဖာေအးခ်မ္းစြာ ေန ထိုင္ႏိုင္ေရးအတြက္ အစာအဟာရ၊ အ၀တ္အထည္၊ ေနအိမ္၊ ေဆး၀ါး အကူအညီႏွင့္ လိုအပ္သည့္ လူမႈ အေထာက္အပံ့မ်ားပါ၀င္ေသာ သင့္ေတာ္ေလွ်ာက္ပတ္သည့္ လူမႈအဆင့္အတန္းကို ရယူခံစားခြင့္ရွိသည္။ ထို႔ျပင္ အလုပ္လက္မဲ့ျဖစ္ေသာအခါ၌ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မက်န္းမမာျဖစ္ေသာအခါ၌ ေသာ္လည္း ေကာင္း၊ ကိုယ္အဂၤါ မစြမ္းမသန္ျဖစ္ေသာအခါ၌ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မုဆိုးမျဖစ္ေသာအခါ၌ ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ အသက္အရြယ္အိုမင္းေသာအခါ၌ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မိမိကိုယ္တိုင္က မတတ္ႏိုင္ေသာ အေၾကာင္းေၾကာင့္ ၀မ္းစာရွာမွီးႏိုင္ေသာ နည္းလမ္းမရွိေသာအခါ၌ ေသာ္လည္းေကာင္း ေနထိုင္စား ေသာက္ေရးအတြက္ လံုၿခံဳစိတ္ခ်ရမႈ အခြင့္အေရးရွိသည္။
(၂) သားသည္မိခင္မ်ားႏွင့္ ကေလးမ်ားသည္ အထူးေစာင့္ေရွာက္ျခင္းႏွင့္ အကူအညီေပးျခင္းကို ရ ခြင့္ရွိသည္။ ဥပေဒအရ ထိမ္းျမားျခင္းျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ အျခားနည္းျဖင့္ျဖစ္ေစ ေမြးဖြားေသာ ကေလးအားလံုး သည္ တူညီေသာလူမႈကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရးကို ရယူခံစားၾကရမည္။
အပိုဒ္ ၂၆
(၁) လူတိုင္းသည္ ပညာသင္ယူႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။ အနည္းဆံုး မူလတန္းႏွင့္အေျခခံအဆင့္အတန္းမ်ား တြင္ ပညာသင္ၾကားေရးသည္ အခမဲ့ျဖစ္ရမည္။ မူလတန္းပညာသည္ မသင္မေနရပညာေရးျဖစ္ရမည္။ စက္မႈလက္မႈပညာႏွင့္ အသက္ေမြးမႈပညာမ်ားကို ေယဘုယ်အားျဖင့္ သင္ၾကားရယူႏိုင္ေစရမည္။ ထို႔ျပင္ အထက္တန္းပညာအတြက္ အရည္အခ်င္းကို အေျခခံျပဳ၍ တူညီေသာအခြင့္အေရး ရရွိေစရမည္။
(၂) ပညာသင္ၾကားေရးကို လူသားတို႔၏စ႐ိုက္လကၡဏာအျပည့္အ၀တိုးတက္မႈအျပင္၊ လူ႔အခြင့္အေရး ႏွင့္ အေျခခံလြတ္လပ္ခြင့္၊ ႐ိုေသေလးစားမႈတို႔ကို ရွင္သန္ဖြံ႕ၿဖိဳးလာေစရန္ရည္ရြယ္၍ သင္ၾကားေစရမည္။ ပညာသင္ၾကားေရးသည္ႏိုင္ငံအားလံုးတိုိ႔တြင္လည္းေကာင္း၊ လူမ်ဳိးစုမ်ားတြင္လည္းေကာင္း၊ ဘာသာေရး အသင္းအဖြဲ႕မ်ားတြင္လည္းေကာင္း၊ အခ်င္းခ်င္းနားလည္မႈ၊ သည္းခံမႈႏွင့္ ခင္မင္ရင္းႏွီးမႈတို႔ကို အားေပးရ မည္။ ထို႔ျပင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတည္တံ့ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရန္အလို႔ငွါ ကုလသမဂၢ၏ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားကို လည္း ျဖစ္ေျမာက္ေအာင္ အားေပးရမည္။
(၃) မိဘတို႔တြင္ မိမိတို႔၏ကေလးမ်ားသင္ယူရမည့္ ပညာအမ်ဳိးအစားကို ေရြးခ်ယ္ႏိုင္ေသာ လက္ဦးအ ခြင့္အေရးရွိသည္။
အပိုဒ္ ၂၇
(၁) လူတိုင္းတြင္ သက္ဆိုင္ရာယဥ္ေက်းမႈေလာက၌ လြတ္လပ္စြာပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခြင့္ သုခုမပညာ ရပ္မ်ားကို လြတ္လပ္စြာ လိုက္စားေမြ႕ေလ်ာ္ႏိုင္ခြင့္၊ သိပၸံပညာထြန္းကားေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ လြတ္လပ္ စြာ၀င္ေရာက္လုပ္ကိုင္ႏိုင္ခြင့္ႏွင့္ ထိုပညာ၏အက်ဳိးအာနိသင္မ်ားကို လြတ္လပ္စြာ ခံစားသံုးစြဲႏိုင္ခြင့္ရွိ သည္။
(၂) လူတိုင္းတြင္ သိပၸံမွျဖစ္ေစ၊ စာေပမွျဖစ္ေစ၊ သုခုမပညာမွျဖစ္ေစ မိမိကိုယ္ပိုင္ဥာဏ္ျဖင့္ ႀကံစည္ ဖန္တီးမႈမွျဖစ္ထြန္းလာသည့္ ဂုဏ္ႏွင့္ေငြေၾကးအက်ဳိးအျမတ္မ်ားကို ခံစားရယူႏိုင္ရန္အခြင့္အေရးအတြက္ ကာကြယ္မႈကိုရရွိရန္ အခြင့္အေရးရွိသည္။
အပိုဒ္ ၂၈
လူတိုင္းသည္ ဤေၾကညာစာတမ္းတြင္ေဖာ္ျပထားသည့္ အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားကို အျပည့္ အစံုရယူႏုိင္ေသာ လူမႈဆက္ဆံေရးအေျခအေနႏွင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာဆက္ဆံေရးအေျခအေနတို႔၏ အ က်ဳိးေက်းဇူးကို ခံစားႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။
အပိုဒ္ ၂၉
(၁) မိမိ၏စ႐ိုက္လကၡဏာ လြတ္လပ္စြာဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ႏိုင္သည့္ တစ္ခုတည္းေသာလူ႕အသိုင္းအ၀န္း အတြက္ လူတိုင္း၌တာ၀န္ရွိသည္။
(၂) မိမိ၏အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားကိုသံုးစြဲရာတြင္ လူတိုင္းသည္ အျခားသူမ်ား၏ အခြင့္ အေရးမ်ားႏွင့္ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားကို အသိအမွတ္ျပဳ၍ ႐ိုေသေလးစားရန္အလို႔ငွာလည္းေကာင္း၊ ဒီမိုကေရ စီက်င့္သံုးေသာလူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္ ကိုယ္က်င့္တရားအျပင္ ရပ္ရြာေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ ျပည္သူ႔အ က်ဳိးစီးပြားျဖစ္ထြန္းေရးတို႔အတြက္ တရားမွ်တစြာက်င့္ေဆာင္ရန္အလို႔ငွာလည္းေကာင္း ဥပေဒကျပဌာန္း ထားသည့္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈမ်ားျဖင့္သာ ကန္႔သတ္ျခင္းခံရမည္။
(၃) အဆိုပါအခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားကို မည္သည့္အမႈကိစၥတြင္မွ် ကုလသမဂၢ၏ရည္ ရြယ္မ်ားႏွင့္လည္းေကာင္း၊ အေျခခံမူမ်ားႏွင့္လည္းေကာင္း ဆန္႔က်င္၍မသံုးစြဲရ။
အပိုဒ္ ၃၀
ဤေၾကညာစာတမ္းပါ အခြင့္အေရးႏွင့္တကြ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ား၊ ပ်က္စီးရာပ်က္စီးေၾကာင္းတို႔ကို ရည္ရြယ္ ၍ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအတြက္ျဖစ္ေစ၊ လူတစ္စုအတြက္ျဖစ္ေစ၊ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္အတြက္ျဖစ္ေစ ပါ၀င္ ေဆာင္ရြက္ရန္ အခြင့္ရွိသည္ဟုေသာ္ လည္းေကာင္း၊ ကိုယ္တိုင္ေဆာင္ရြက္ရန္အခြင့္ရွိသည္ဟုေသာ္ လည္းေကာင္း အဓိပၸါယ္ပိုင္းျခားေကာက္ယူျခင္း မရွိေစရ။
*********************
